مدیریت پروژه یک چالش ریشه‌ای در نظام ساخت و توسعه صنعت نفت کشور بوده که بزرگترین هلدینگ پتروشیمی ایران هم در سال‌های اخیر با این چالش دست به گریبان بوده است.
به گزارش خبرنگار مهر، با گذشت بیش از یکصد سال از کشف نفت در ایران تاکنون هیچ ماشین حسابی ساخته نشده که توان محاسبه هزینه‌ها و خسارات طولانی شدن فرآیند اجرای طرح‌های ملی صنعت نفت را داشته باشد، چالشی مزمن که ریشه مدیریتی دارد اما همواره در سایه اعمال تحریم‌های غیرقانونی آسیب شناسی دلایل و تبعات آن به دست فراموشی سپرده می‌شود.
چالش مزمن طولانی شدن فرآیند اجرای پروژه‌ها در شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس هم مسبوق به سابقه بوده به طوری که نگاهی کوتاه و گذار نشان می‌دهد که در سه سال گذشته بسیاری از طرح‌های پتروشیمی که امروز باید به تولید تجاری می‌رسیدند کماکان در مرحله ساختمان و نصب دست و پا می‌زنند و به نظر می‌رسد با روند فعلی اجرا نمی‌توان زمان بندی مشخصی برای راه اندازی و به تولید رسیدن آن تعیین کرد.
طولانی شدن فرآیند اجرای پروژه‌های پتروشیمی که باید ۴۸ تا حداکثر ۶۰ ماهه به بهره برداری برسند زمانی که دوره ساخت آنها از مرز ۱۰۰ تا ۱۲۰ ماه می‌گذرد در کنار عدم النفع های چند میلیون دلاری تولید روزانه، خسارت‌هایی همچون افزایش هزینه‌های تولید و سرمایه گذاری با احتساب نرخ تورم سالانه انواع کالاها، استهلاک تجهیزات، از رده خارج شدن لایسنس و دانش فنی تولید مطابق با استانداردهای جهانی، بالا رفتن ریسک تولید با خواب سرمایه و فرا رسیدن دوره بازپرداخت وام و تسهیلات اخذ شده به بانک‌ها، سرمایه گذاران و سهامداران را به ارمغان می‌آورد.
مشکلاتی که در شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس این روزها با طولانی شدن فرآیند اجرای پروژه‌ها بیش از سایر شرکت‌ها و هلدینگ های نفتی ایران بیشتر به چشم می‌خورد. نگاهی به پروژه‌های در دست ساخت این هلدینگ نشان می‌دهد که هم اکنون حدود ۱۵ طرح مراحل ساخت را از پیشرفت‌های یک تا حدود ۸۰ درصد پشت سر می‌گذارند که از این تعداد ساخت برخی از طرح‌ها درحالی قرار بود سال ۱۳۹۹ به پایان برسد که بر اساس آخرین اعلام مدیرعامل صنایع پتروشیمی خلیج فارس احتمالاً تا سال ۱۴۰۱ هم رنگ بهره برداری را به خود نمی‌بینند.
طرح پتروشیمی هنگام و متانول آپادانا درحالی که سایر طرح‌های اوره، آمونیاک و متانولی که همزمان با این دو پروژه در لردگان، مسجدسلیمان، عسلویه و کنگان پارسال یا اواسط امسال به بهره‌برداری رسیدند که در خوش بینانه ترین زمان بندی نیمه دوم سال ۱۴۰۱ در قالب فاز اول به تولید خواهند رسید و پیش بینی می‌شود راه اندازی فاز دوم آنها به سال ۱۴۰۲ موکول شود.
با گذشت سه سال از کلنگ زنی ساخت پتروشیمی «اتیلن اکساید اندیمشک» و یا اخذ مجوز طرح تبدیل گازهای مشعل عسلویه به اوره در قالب طرح «پتروشیمی همت» پیشرفت این دو طرح تقریباً «صفر» است. پتروشیمی گچساران که قرار بود امسال به بهره برداری برسد احتمالاً سال ۱۴۰۱ و پالایشگاه گاز یادآوران «ان. جی. ال ۳۲۰۰» که قرار بود پارسال به تولید برسد هم سال آینده به بهره برداری خواهند رسید.
دلایل طولانی شدن فرآیند ساخت و بهره برداری طرح‌های در دست اجرا در هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس چیست؟ یکی از مهمترین چالش‌هایی که پیش روی ساخت و راه اندازی طرح‌های در دست اجرای پتروشیمی هلدینگ بوده بدون شک «مدیریت پروژه» بوده و به دلیل فقدان یک مدیریت پروژه یکپارچه و هماهنگی که باید از سوی ستاد مرکزی تدوین و اجرایی شود به دلیل فعالیت‌های بعضاً جزیره‌ای یا سلیقه‌ای پروژه‌هایی که باید ۴۸ تا ۶۰ ماهه به تولید برسند باید منتظر تکمیل مراحل احداث آنها پس از گذشت بیش از ۱۰۰ ماه باشیم.
ساخت مگا پروژه‌ها از حرف تا عمل؟
طرح‌هایی که در اندازه «متوسط» که دوره ساخت آنها در هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس به دو برابر زمان بندی اولیه افزایش یافته و هنوز تکمیل نشده اند اما این هلدینگ سیاست‌های جدید توسعه‌ای را با هدف ساخت مگا پروژه‌هایی با حجم سرمایه گذاری ۲.۵ تا ۴.۵ میلیارد دلاری را در دستور کار قرار داده است. پتروشیمی الماس ماهشهر و هرمز عسلویه از طرح‌های جدید خوراک ترکیبی با سبد متنوعی از اتان، پروپان و بوتان بوده که در صورت ساخت می‌توانند زنجیره‌ای از محصولات بالادستی و میان دستی صنعت پتروشیمی را تأمین کنند.
به عبارت ساده‌تر روی کاغذ زمانی که ترکیب خوراک و محصولات این دو طرح پتروشیمی را ارزیابی می‌کنیم طرح‌ها و پروژه‌های قابل دفاعی از نظر تکمیل زنجیره‌های ارزش در صنعت پتروشیمی به شمار می‌روند اما سوال مهم اینجاست که هلدینگی ساخت یک پروژه متوسط در اندازه طرح متانولی یک میلیون و ۶۵۰ هزار تنی را در دوسال گذشته موفق به تکمیل و راه اندازی آن نشده است چگونه می‌تواند مگا پروژه‌های چند میلیارد دلاری حتی با احتساب سبد خوراک و محصولات متنوع را در مدار بهره برداری آن هم در زمان بندی تعریف شده قرار بدهد؟
در راستای سیاست چابک‌سازی دولت، آزادسازی منابع و مشارکت حداکثری بخش غیردولتی در فضای کسب و کار صنعت پتروشیمی، به‌زودی سهام دولتی بزرگترین هلدینگ پتروشیمی ایران واگذار می‌شود. نگاهی به هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس داشته باشیم، هلدینگی سودآور که بدون اغراق نقش غیرقابل انکاری در شکست تحریم‌های ظالمانه اقتصادی ایران در سال‌های اخیر ایفا کرده است.
با این وجود، بدون شک «مدیریت پروژه» بزرگترین چالش این هلدینگ پتروشیمی بوده و شرکت ملی صنایع پتروشیمی و وزارت نفت به عنوان دو نهاد حاکمیتی باید فکری عاجل برای حل مشکلات پروژه‌های در دست ساخت و استقرار مدیریت پروژه‌ای یکپارچه، سازمان دهی شده و ساختارمحور با هدف کاهش زمان اجرای طرح‌ها و کوتاه شدن فرآیند اجرای آنها بکند.
