به گزارش خبرنگار ایبِنا، هفته‌ گذشته، هفته مهم و پراتفاقی در حوزه اقتصادی-سیاسی کشور بود؛ از سفر پوتین و اردوغان روسای جمهور روسیه و ترکیه به ایران گرفته تا تفاهماتی که در راستای تسهیل تجارت فی‌مابین شکل گرفت؛ همه و همه حاکی از همگرایی جدی بین ایران و این دو کشور همسایه است.

در این هفته همزمان با سفر ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهور روسیه به تهران، امکان معامله روبل در صرافی‌ها به نرخ توافقی فراهم شد که اتفاق بسیار مهم و اثرگذاری در تجارت خارجی کشور تلقی می‌شود. به گفته امیر هامونی؛ مدیر عامل بازار متشکل ارز ایران، قرار است در ادامه این مسیر، دیگر ارزها از جمله لیر ترکیه که تقاضای واقعی برای آن‌ وجود دارد نیز روی تابلوی بازار متشکل ارزی قرار گیرد. این اتفاق ضمن دلارزدایی در اقتصاد، به توسعه صادرات ایران نیز منجر خواهد شد که ما را به هدفگذاری‌های تجاری نزدیک‌تر می کند. 

سفر روسای جمهوری روسیه و ترکیه به ایران را می‌توان یکی از نقاط بارز استراتژی دولت در دیپلماسی سیاسی و اقتصادی دانست چرا که از ابتدای دولت سیزدهم شاهد رفت و آمدهای مقامات عالی کشورهای مختلف دنیا به ایران بوده و هستیم که این امر بیانگر عزم جدی دولت برای تقویت و توسعه روابط با کشورهای همسایه، کشورهای جنوب شرق آسیا و آمریکای لاتین است. 

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه که روز دوشنبه در صدر هیاتی عالی‌رتبه وارد کشورمان شد،  در هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران- ترکیه با حضور سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران شرکت کرد. در این نشست با اشاره به افزایش ۶۰ درصدی سطح روابط ایران و ترکیه در یکسال گذشته دو طرف بر تعامل در زمینه‌های ساخت پارک‌های علم و فناوری، همکاری در بخش محیط زیست، استرداد مجرمان، رفع معضل ریزگردها، توسعه همکاری در حوزه‌های انرژی، اقتصادی و ورزشی و تسهیل در مراودات بانکی و سرمایه‌گذاری تاکید کردند. ضمن اینکه هدفگذای تجارت ایران و ترکیه ۳۰میلیارد دلار است و به نظر می‌رسد با این تقویت همکاری ها رسیدن به این نقطه کار چندان سخت و پیچیده ای نباشد. 

همچنین در نشست شورای عالی همکاری ایران- ترکیه ، ایران آمادگی خود را برای تامین انرژی پایدار برای ترکیه از طریق صادرات گاز اعلام کرد و در این زمینه توافق شد تمدید قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه برای ۲۵ سال آینده و افزایش میزان صادرات گاز در دستورکار طرفین قرار بگیرد که مذاکرات آن آغاز شد.

هدفگذاری تجارت ایران و ترکیه

افق صادرات غیرنفتی ۱۴۰۴ تحقق صادرات ۷۵میلیارد دلاری ترسیم شده، رقمی که سنگ بزرگی نیست تا نشانه نزدن باشد! «هدفگذاری ۷۵میلیارد دلاری دقیق بوده و با توجه به مشکلات کشور اعم از تحریم و غیرتحریم مشخص شده است.» این را علیرضا پیمان‌پاک رئیس سازمان توسعه تجارت می‌گوید و با اشاره به ابزارهای دستیابی به هدف‌گذاری‌های صادراتی، اولویت‌بندی مقاصد صادراتی به ویژه کشورهای همسایه را مورد تاکید قرار می دهد. این در حالی است که دولت سیزدهم همچنان به دنبال نفوذ به بازارهای همسایه است که سیاست توسعه ارتباط با چند کشور محدود، استراتژی جدید آن است.

این هدفگذاری در حالی است که رجب طیب اردوغان؛ رئیس‌جمهور ترکیه در مراسم امضای ۸سند و یادداشت تفاهم همکاری ایران و ترکیه تاکید کرد: ما یک هدف یعنی رسیدن به حجم تجارت ۳۰ میلیارد دلاری را تعیین کردیم و متأسفانه به دلیل پاندمی کرونا این حجم تجارت به شکل معناداری کاهش پیدا کرد و هم اکنون به حجم تجارت ۷ میلیارد دلار رسیدیم. باور دارم با عزم راسخ دو کشور خواهیم توانست حجم تجارت ۳۰ میلیارد دلاری را رقم بزنیم.

در نتیجه شاید اگر همین روند را ادامه دهیم و عزم جدی برای توسعه تجارت با همسایگان و تغییر نگاه صادراتی را رها نکنیم، بتوانیم بیش از آنچه هدفگذاری شده را در کارنامه صادراتی کشور ثبت کنیم. 

آمارها چه می‌گوید؟

ترکیه هم در واردات و هم در صادرات در بین چهار شریک اول ایران بوده و در سال گذشته نیز ۱۲ درصد وزن و ۱۱ درصد ارزش کل تجارت کشورمان با دنیا سهم ترکیه بوده است. 

براساس آمارهای گمرک، تجارت غیرنفتی ایران با ترکیه در سال گذشته جهش مناسبی داشته که این رشد در بهار ۱۴۰۱ هم ادامه یافت به نحوی که در بهار امسال ۳ میلیون و ۷۰ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۷۳۷ میلیون دلار به ترکیه صادر شد که رشد ۳۶۳ درصدی در وزن و ۱۹۲ درصدی در ارزش نسبت به بهار ۱۴۰۰ را ثبت کرد. 

حدود ۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۱.۴ میلیارد دلار، بین ایران و ترکیه در سال ۱۴۰۰ تبادل شد که نسبت به سال ماقبل خود یعنی ۱۳۹۹ با رشد ۷۳ درصدی در وزن و ۶۴ درصدی در ارزش همراه بوده است، از این میزان کالای تبادل شده ۱۵.۷ میلیون تن به ارزش ۶.۱ میلیارد دلار از ایران به ترکیه صادر شد و ۳.۷ میلیون تن کالا به ارزش ۵.۳ میلیارد دلار هم از ترکیه به کشورمان وارد شده است که نسبت به مدت مشابه، ۱۴۰ درصد صادرات به ترکیه و ۲۰ درصد واردات از این کشور به ایران افزایش داشت. 

در سه ماهه اول امسال سه میلیون و ۷۷۰ هزار تن کالا به ارزش سه میلیارد و ۱۰ میلیون دلار بین دو کشور تبادل شد که رشد ۱۴۱ درصدی در وزن و ۸۴ درصدی در ارزش را نسبت به بهار سال قبل شاهد هستیم. 

در فهرست صادراتی ایران، محصولات دامی، شیلاتی، لبنی، گل و گیاه و نباتات، میوه و تره بار، خشکبار، ادویه و زعفران، مواد غذایی، توتون و سیگار، مصالح ساختمانی، مواد معدنی، محصولات پتروپالایشگاهی، مواد شیمیایی، دارو، لوازم آشپزخانه، لوازم خانگی، محصولات بهداشتی، محصولات صنعتی، محصولات فولادی، پوشاک، چرم، کیف و کفش، نخ و پارچه، صنایع دستی، شیرآلات، ماشین آلات کشاورزی، لوازم التحریر، تجهیزات پزشکی، مبلمان، لوستر و وسایل ورزشی و بازی کودکان به چشم می خورد که جزو کالاهای عمده صادراتی ایران به ترکیه هستند. 

همچنین دام مولد، مرغ منجمد، تخم مرغ نطفه دار، انواع بذر، حبوبات، موز، قهوه، گندم، ذرت، جو، دانه‌های روغنی، روغن خام، انواع روغن خوراکی، شکر، مواد اولیه و ماشین آلات صنعتی، مکمل‌ها، مواد اولیه، کود، لاستیک، چوب، کاغذ، خمیر چوب، لوازم الکترونیکی و پارچه و نخ از مهمترین کالاهای وارد شده از ترکیه به ایران ثبت شدند. 

از سوی دیگر آمارهای ترکیه نیز حاکی از رشد ۳۹ درصدی تجارت ایران و ترکیه در ۵ ماهه نخست ۲۰۲۲ است که تراز تجاری ۳۳۰ میلیون دلار به نفع ایران بوده است. میزان تجارت ۲ میلیارد و ۷۴۲ میلیون دلار بود که این رقم در پنج ماهه نخست سال ۲۰۲۱  حدود یک میلیارد و ۹۷۵ میلیون دلار اعلام شده بود. 

بر اساس این گزارش، صادرات ترکیه به ایران در ماه‌های ژانویه تا می ۲۰۲۲ با رشد ۲۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به یک میلیارد و ۲۰۶ میلیون دلار رسیده است. ترکیه در ماه‌های ژانویه تا می سال قبل ۹۹۶ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود. 

همچنین در ۱۲ ماهه سال میلادی گذشته تجارت ایران و ترکیه با رشد ۵۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و به ۵ میلیارد و ۵۹۴ میلیون دلار رسید. 

تجارت با همسایگان

رفت‌وآمد با کشورهای همسایه از نیمه دوم سال گذشته در کارنامه دولت و روند تجاری کشور قابل مشاهده است که به بیان دیگر نقطه زنی دقیق دولت در تجارت را به رخ می‌کشد. در این میان صادرات کالاهای ایرانی به ۱۵ کشور همسایه از ابتدای شهریورماه تا پایان بهمن‌ماه ۱۴۰۰ بیش از ۴۴ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۱۸۵ تن به ارزش ۱۵ میلیارد و ۶۷ میلیون و ۲۴۴ هزار و ۶۲۵ دلار بود که رشد ۴۴ درصدی در وزن و ۴۸ درصدی در ارزش را ثبت کرد. 

سال گذشته، صادرات غیرنفتی ایران ۴۸،۵ میلیارد دلار بود که حدود ۲۵ میلیارد دلار آن به کشورهای همسایه صادر شد و بیش از ۱۶ میلیارد دلار آن در زمان دولت سیزدهم رقم خورد. 

صادرات کالاهای ایرانی به روسیه بین ۳۰ تا ۴۰ درصد، به ترکمنستان ۱۶۰ درصد، ازبکستان بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت. صادرات ایران به کشور عراق نیز با رشد ۱۰۰ درصد همراه شد.

در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۷۲۹ هزار تن کالا به ارزش ۲۶۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار، بین ایران و قزاقستان تبادل شد که با رشد ۷۱ درصدی در وزن و ۲۹ درصدی در ارزش، نسبت به سال ۹۹ همراه بوده است.

تجارت ایران و قزاقستان در سال ۱۴۰۰ رشد ۷۱ درصدی در وزن و ۲۹ درصدی در ارزش، نسبت به سال ۹۹ داشت و صادرات ایران به این کشور رشد ۵۱ درصدی در وزن و ۱۱ درصدی در ارزش را ثبت کرد.

این آمارها بخشی از دستاوردهای دولت سیزدهم و تحقق شعار و وعده رئیس‌جمهور است که نشان می‌دهد سیاست تجاری دولت سیزدهم نسبت به سایر دولت‌ها حداقل در مدت یک‌ساله موفقیت‌آمیز بوده که با ادامه این روند و همگرایی و همکاری مشترک با کشورهای همسایه قطعا می توانیم شاهد جهش صادراتی ایران و تحقق هدفگذاری های تجاری باشیم.