محمدرضا یزدی زاده، اقصاددان و عضو سابق شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور در گفتگو با خبرنگار ایبِنا اظهار داشت: مهم ترین متغیر در هر اقتصادی، پول آن کشور است و مهم ترین وظیفه دولت هم حفظ ارزش همین پول می باشد. در ظاهر حفظ ارزش پول در تقسیم بندی وظایفی که صورت می گیرد به عهده بانک مرکزی گذاشته می شود، اما قطعا فقط بانک مرکزی نیست که مسئولیت حفظ ارزش پول را دارد. یکی از عوامل موثر بر ارزش پول، حجم نقدینگی یا عرضه پول هست که این حجم نقدینگی در کشور ما و در بسیاری از کشورها، به شدت متاثر از ساختار بودجه دولت می باشد.
وی افزود: حال اگر دولت سیستم تامین مالی پایدار نداشته باشد، یعنی مالیات ها تکافوی تامین هزینه های دولت را نکنند، خود به خود دولت با کسری بودجه، استقراض از بانک مرکزی، افزایش نقدینگی و کاهش ارزش پول مواجه می شود. بنابراین سیستم مالیاتی یکی از دستگاه هایی است که در حفظ ارزش پول نقش بسیار موثری دارد.
به بیان دیگر، بانک مرکزی و سیستم مالیاتی دو بالی هستند که باید ارزش پول را حفظ بکنند و این دو بال با همدیگر روابط علت و معلولی دارند و عملکرد یکی بر دیگری تاثیرگذار است.
یزدی زاده در ادامه اظهار داشت: در اقتصاد ما حجم اقتصاد زیرزمینی بسیار بالاست؛ علت این حجم اقتصادی بالا بحث وجود شبه پول هایی است که تسهیل مبادلات در اقتصاد زیر زمینی را ایجاد می کند.
این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: عدم مدیریت این شبه پول ها که در حقیقت وظیفه بانک مرکزی است، باعث می شود که اقتصاد زیرزمینی بزرگ شود، در نتیجه وقتی اقتصاد زیرزمینی بزرگ شد، باعث می شود که سیستم مالیاتی کارآیی خودش را از دست دهد و در نتیجه فرار مالیاتی گسترش پیدا می کند و بنابراین توان تامین بودجه دولت را ندارد. در نهایت این مساله زمینه ساز گسترش نقدینگی و استقراض از بانک مرکزی می شود. از طرفی اگر این ایرادات نباشد و سیستم مالیاتی کارا عمل نکند، بازهم اگر نتواند سیستم تامین مالی پایدار را برای دولت ایجاد بکند، منجر به افزایش نقدینگی و استقراض و تورم می شود.در مبانی تئوریک این گونه عنوان می کنند که افزایش عرضه پول یا نقدینگی باعث کاهش ارزش پول و تورم می شود.
عضو سابق شورای راهبردی نظام مالیاتی اظهار داشت: در بحث تورم اولیه، شاید آن را متاثر از حجم نقدینگی بدانیم ولی این چاشنی اولی است که در اقتصاد به صورت دمینو ایجاد می کند و این در حالی است که بحث تورم و ارزش پول همیشه یک رابطه یک طرفه نیست و گاهی اوقات دو طرفه است یعنی اقتصاد در یک سیکل باطلی قرار می گیرد که این سیکل باطل باعث می شود که کاهش ارزش پول از عوامل دیگری اتفاق بیفتد و بعدا منجر به تورم شود. این نیست که تورم همیشه منجر به کاهش ارزش پول شود.
یزدی زاده در ادامه گفت: در اقتصاد کشورمان وجود شبه پول هایی که جانشین پول ملی شدند، باعث کاهش ارزش پول هستند. این ها ربطی به نقدینگی ندارند هرچند عامل تحریک اولیه آن ها می تواند نقدینگی باشد، ولی وقتی در اقتصاد به سمتی می رویم که به عنوان مثال چک حامل داریم که بارها و بارها در اقتصاد گردش می کند بدون اینکه در نقدینگی ثبت شود، این تاثیر در افزایش نقدینگی دارد ولی در حجم نقدینگی لحاظ نمی شود و ربطی هم به خلق پول توسط بانک ها ندارد؛ در حقیقت یک سیستم اضافی است که به عنوان یک شبه ایجاد کردیم و مبادلات اقتصاد زیرزمینی را تسهیل می کند، یا در کشور ما طلا و ارز جایگزین پولی ملی شده اند که الان دقیقا کار شبه پول را انجام می دهند که این موضوع باعث کاهش ارزش پول ملی می شود و این ربطی به نقدینگی ندارد. یعنی اگر بانک مرکزی بخواهد به سمت کنترل نقدینگی و حفظ ارزش پول ملی برود، باید به این نکته مهم توجه داشت که این استراتژی تا زمانی که جایگزین هایی را برای پول ملی داریم، صد درصد موفق نخواهد بود.