فروش محصولات خام و نیمه‌خام (با ارزش افزوده پایین) همواره یکی از چالش‌‌‌های اصلی در صنعت پتروشیمی کشور بوده است و با توجه به این موضوع کارشناسان معتقدند که اصلاح این شرایط باید ماموریت اصلی صنعت در سال‌های آتی باشد. رشید قانعی، مدیرعامل پترول، معتقد است عدم‌توسعه صنایع تکمیلی در ایران دو علت داشته است؛ نخست نگاه غلط مدیران کشور و علاقه‌مندی به خام‌‌‌فروشی و دوم عقب‌‌‌ماندگی در زمینه دانش فنی پاییندست صنعت. این مدیر پتروشیمی با بیان اینکه اقداماتی در مجموعه هلدینگ خلیج فارس و شرکت پترول کلید خورده که می‌تواند کمک‌کننده به این روند باشد، افزود: از جمله طرح راه‌‌‌اندازی پارک‌های پتروشیمیایی که اخیرا عملیات اجرایی سه مورد آن آغاز شد. به گفته وی اقدام دیگر، تکمیل زنجیره ارزش بر مبنای بازار بوده است. «در ماه‌‌‌های اخیر به بررسی و مطالعه برنامه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای شرکت‌های بین‌المللی پرداختیم و در نظر داریم بر محور این مطالعات و با نیازسنجی داخلی و بازارسنجی صادراتی، صنعت پتروشیمی را از حالت خوراک‌محوری به سمت بازار‌محوری و تکمیل زنجیره سوق دهیم.»
به گزارش رویداد شرق به نقل از روابط عمومی پترول، رشید قانعی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی خلیج فارس (پترول) و دستیار مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس در توسعه صنایع دانش‌‌‌بنیان و پاییندستی پتروشیمی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: صنعت پتروشیمی کشور در دو دهه گذشته با وجود تمام مسائل از جمله فشارهای تحریمی، رشد و جهش مطلوبی داشته است، به طوری که ظرفیت نصب‌شــده آن در سال گذشته به حدود ۹۴ میلیون تن رسید و از این میزان، با توجه به روند تامین خوراک، نزدیک به ۶۰میلیون تن ظرفیت فعال اســت.
وی با بیان اینکه امسال صنعت پتروشیمی با وجود قطع گاز برخی از مجتمع‌‌‌هــا، ارزآوری قابل‌قبولی برای کشور داشت، افزود: با‌این‌حال توســعه نامتوازن صنعت به یک چالش جدی در این صنعت تبدیل شده است و این موضوع موجب شده که ارزش افزوده صنعت پتروشیمی کشور آن طور که انتظار می‌رود و کشورهای دیگر به آن دست یافته‌‌‌اند، رشد نکرده باشد. برای مثال، متوسط ارزش محصولات پتروشیمی تولید ایران به ازای هر تن، بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ دلار است، در‌حالی‌که این عدد در کشورهای مشابه ما مثل عربستان سعودی حدود هزار دلار و در کشورهای پیشرفته‌ای مثل آلمان ۴ تا ۵هزار دلار به ازای هر تن است. علت این تفاوت نیز توسعه صنایع تکمیلی و پاییندست صنعت پتروشیمی در این کشورهاست که در انتهای زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی هستند و سودهای بسیار بالایی می‌‌‌سازند. با توجه به این موضوعات، از نگاه کارشناسی، به نظر می‌رسد اصلاح این شرایط ماموریت اصلی صنعت در سال‌های آتی است و باید به سمت صنایع پاییندستی حرکت کنیم.
قانعی با اشاره به اینکه کشــورهای یادشده برخلاف ما روی انتهای زنجیره تمرکز کرده‌‌‌اند، توضیح داد: این مساله دو علت دارد؛ نخست نگاه غلط مدیران کشور و علاقه‌مندی به خام‌‌‌فروشی و دوم عقب‌‌‌ماندگی در زمینه دانش فنی پاییندست صنعت. در خصوص این نگاه نادرست، متانول‌‌‌سازها را می‌توان مثال زد. به‌رغم بحران شرکت‌های متانول‌‌‌ساز کنونی و زیان‌ده بودن آنها، ۹ طرح متانولی دیگر نیز در راه است. ظرفیت واحدهای فعلی متانولی ۱۴ میلیون تن است که با این ۹ طرح، حدود ۱۳ میلیون تن به ظرفیت اضافه خواهد شد. این درحالی است که امسال همین تولیدکنندگان متانول وضعیت مناسبی نداشتند و با تکمیل ۹ طرح متانولی در راه، اوضاع آنها باز هم بدتر و حل مساله آنها پیچیده‌‌‌تر خواهد شد. برای بهره‌‌‌برداری از این ۹ طرح، حدود ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم است. حتی با ســرمایه بخش خصوصی هم، این کار غلط است. گذشته از بحث سودآوری و بازاریابی که امسال متانولی‌ها با مشکلاتی مواجه بودند، هم‌‌‌اکنون سه طرح متانولی با پیشرفت کمتر از ۳۰درصد در کشور در حال اجراست. تکمیل این طرح‌ها به یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
