فرآیند تولید انرژی در موتورهای احتراقی با گرمای زیادی همراه است. اگر این گرما کنترل نشود، دمای موتور افزایش می یابد و منجر به مشکلاتی در عملکرد سیستم و اجزا و قطعات مختلف آن می شود. این دمای بالا حتی می تواند به قسمت های خاصی از موتور آسیب برساند و از کارکرد آنها جلوگیری کند. وظیفه سیستم خنک کننده خودرو حفظ این دما در شرایط بهینه برای موتور است.
این سیستم علاوه بر جلوگیری از افزایش دمای موتور موظف است از افت دما به حدی جلوگیری کند که کارکرد برای موتور غیر ممکن شود. بنابراین سیستم خنک کننده خودرو یکی از مهم ترین و حیاتی ترین اجزای آن است که عملکرد صحیح و بی نقص آن تاثیر بسزایی در کارایی و عملکرد خودرو دارد. ترموستات چیست و چه عملکردی در خودرو دارد؟
ترموستات وسیله ای است که در سیستم های سرمایشی یا گرمایشی مختلف استفاده می شود. یکی از سیستم هایی که وجود ترموستات در آن حیاتی است، خنک سازی خودروها با سوخت های فسیلی یا بنزینی است. در واقع، دمای بالا یا پایین یک موتور احتراقی با تأثیر بر روغن در سیستم روانکاری این موتورها، تأثیر مخربی بر بازده عملیاتی آن دارد. هنگامی که دما افزایش می یابد، روغن رقیق می شود و دمای پایین آن را بیش از حد غلیظ می کند. در هر دو حالت روغن روغن کاری خود را از دست می دهد و سیستم را مختل می کند. با این اختلال، قطعات موتور قادر به عملکرد بهینه نیستند و بازده سیستم موتور کاهش می یابد. در این بین قطعه کوچکی به نام ترموستات که بر روی موتور قرار دارد وظیفه کنترل دائمی دمای موتور را بر عهده دارد.
ترموستات وسیله ای است که دمای موتور خودرو را تنظیم می کند که به طور خودکار دمای موتور را در سطح ایده آل حدود ۸۵ درجه حفظ می کند. برای عملکرد صحیح موتور، دمای آن باید در محدوده مشخصی حفظ شود. حرارت خود را از دست می دهد، بنابراین حفظ دمای موتور در ۸۵ درجه سانتیگراد کاملاً ضروری است. برای خرید لوازم یدکی جک اصلی در بازار تهران فروشگاه دیجی کار شاپ با یک تماس قطعه مورد نظرتان را برای شما به هر نقط از تهران و شهرستان ها ارسال می کند.
در ابتدا که موتور سرد است، ترموستات ورودی آب به رادیاتور را می بندد، به طوری که آبی که برای گردش در اطراف سیلندر استفاده می شود، فقط مسیر بسته دور موتور را طی می کند و تا زمانی که گرما به ۸۵ درجه برسد، وارد رادیاتور نمی شود. به درجه سانتیگراد رسید. در این حالت گرما ترموستات را فعال می کند و جیوه داخل منبسط شده و راه را برای ورود آب به رادیاتور باز می کند تا دما بیشتر از این بالا نرود. هنگامی که دما کاهش می یابد، ترموستات بسته می شود و غیره. این چرخه به طور منظم تکرار می شود تا دمای موتور در سطح مورد نظر حفظ شود. در واقع این ترموستات یک وسیله مکانیکی هوشمند است که کار یک شیر قطع خودکار را انجام می دهد.
ترموستات باید همیشه مورد استفاده قرار گیرد و از این نظر تفاوتی بین روزهای گرم تابستان و روزهای سرد زمستان وجود ندارد.
این قطعه با اجزای خود نوعی سوپاپ مکانیکی هوشمند است که تغییرات دمای موتور را در صورت لزوم تشخیص داده، مسیر آب به مدار سیستم خنک کننده داخل موتور را باز یا بسته می کند. بنابراین ترموستات به عنوان یک سوپاپ در مدار سیستم خنک کننده عمل می کند و در نتیجه دمای بهینه موتور را کنترل می کند. باز و بسته شدن این شیر تحت تاثیر حساسیت توپ مومی به تغییرات دما است. بنابراین، در داخل بدنه ترموستات، یک محفظه مهر و موم شده حاوی پودر موم است. این قطعه که توپ مومی نام دارد در داخل دیافراگم لاستیکی قرار دارد و در اثر تغییرات دما منبسط می شود و به پیستون فولادی نیرو وارد می کند. این فشار پیستون را به سمت پایین هل می دهد و شیر یا شیر ترموستاتیک باز می شود. آب سرد وارد مدار شده و از طریق لوله بای پس به سمت موتور هدایت می شود. هنگامی که دما کاهش می یابد، توپ مومی در ترموستات به موقعیت قبلی خود باز می گردد و فنر برگشتی در دنده، پیستون را به سمت بالا هل می دهد. این باعث بسته شدن شیر ترموستاتیک می شود. هنگامی که دمای مایع خنک‌کننده افزایش می‌یابد و هنگامی که دریچه ترموستاتیک باز می‌شود، مسیر مایع خنک‌کننده که بیش از حد گرم شده است به سمت رادیاتور باز می‌شود، همین فرآیند رخ می‌دهد. با این حال، هنگامی که بخاری ماشین روشن می شود، ترموستات جریان آب گرم را فعال می کند. به بخاری می گوید که از گرمای خود برای افزایش دمای سیستم تهویه مطبوع استفاده کند. حساسیت دمای کیسه موم توسط سازنده بر اساس دمای بهینه موتور تعیین می شود، بنابراین تنظیم دمای ترموستات قابل تغییر یا تنظیم مجدد نیست. درجه حساسیت معمولا بین ۸۰ تا ۹۰ درجه سانتیگراد است. ترموستات همچنین آب ورودی به مدار را بسته نگه می دارد تا زمانی که موتور پس از روشن شدن به اندازه کافی گرم شود.
ترموستات الکترومکانیکی
این نوع ترموستات که طول عمر بالایی دارد دارای دو نوع سنسور دما بوده و شیر توسط رابط مکانیکی باز و بسته می شود. به این ترتیب سیگنال های این سنسورها به میکروسوئیچ مدار الکتریکی ترموستات ارسال می شود و این کلید رابط مکانیکی را فعال یا غیرفعال می کند و دریچه را باز یا بسته می کند. سنسورهای این نوع ترموستات از مایع یا فلز ساخته شده اند. بسته به نوع سنسور، این ترموستات ها مویرگی یا دو فلزی نامیده می شوند.
ترموستات الکترونیکی
در این نوع ترموستات، سنسورهای دما سیگنال های تغییر دما را به صورت جریان الکتریکی به یک رله مینیاتوری ارسال می کنند. این رله شیر را کنترل می کند و باز و بسته شدن آن را با توجه به سیگنال های دریافتی تنظیم می کند.
ترموستات فانوس
این ترموستات مکانیکی که در گذشته بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت در محفظه خود حاوی الکل بود و انبساط و انقباض الکل داخل آن باعث واکنش پیستون و تغییر موقعیت سوپاپ می شد. دقت ناکافی در الکل و توانایی تنظیم دقیق حساسیت دمایی آن و همچنین کندی زمان واکنش باعث کنار گذاشتن این نوع ترموستات شد. علاوه بر الکل در این نوع ترموستات در کنار موتور، خطراتی نیز وجود داشت.
ترموستات مومی
این نوع همچنین دارای موم مخصوص حساس به دما در محفظه خود است که منبسط و منقبض می شود و باز و بسته شدن شیر ترموستاتیک را کنترل می کند. حساسیت دمایی واکس این نوع ترموستات توسط سازنده خودرو با توجه به دمای بهینه موتور تنظیم می شود.
