تجارت‌گردان – استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی اظهار داشت: در عرض چهار روز نرخ ارز از کانال ۳۲ هزار تومان به ۳۶ هزار تومان رسید که دقیقا در همین بازه زمانی شاهد پمپاژ اخبار منفی بیرونی بوده‌ایم. حال اینکه از بروز مسائل داخلی حدود دو ماه می‌گذرد و در این مدت اثر معناداری در افزایش نرخ ارز نداشت و اگر مسائل داخلی بر این وضعیت بازار ارز اثر گذار بودند روند صعود قیمت‌ها از دو ماه گذشته آغاز می‌شد.
وحید شقاقی‌شهری در گفت‌وگو با ایلنا درباره عوامل اثرگذار در افزایش نرخ ارز و احتمال آن ادامه در روزهای آینده اظهار داشت: به طور کلی قیمت دلار از دو موضوع ناترازی ارزی و انتظارات تورمی اثر می‌پذیرد و این دو عامل مهم اثرگذار بر تعیین قیمت ارز محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: در بحث ناترازی ارزی، در حال حاضر وضعیت منابع ارزی نسبت به سال گذشته و دو سال گذشته بهتر است و ناترازی ارزی تا حدودی کاهش پیدا کرده و دلیل آن هم بهتر شدن وضعیت صادرات نفتی و غیرنفتی کشور است. از آنجایی که قیمت جهانی نفت بالا رفته، قیمت مشتقات نفتی هم افزایش یافته و شاهد افزایش درآمدهای حاصل از صادرات نفت، پتروشیمی و سایر فرآورده‌های نفتی هستیم.
این کارشناس اقتصادی گفت: با افزایش ارزش دلاری صادرات وضعیت منابع ارزی نسبت به دو سال گذشته که اوضاع منابع ارزی کشور وخیم بود، بهتر شده است. یادمان هست در دورهای قیمت نفت به شدت افت کرد به طوریکه پیش فروش قیمت نفت به منفی هم رسید، قیمت نفت تا ۳۵ دلار کاهش پیدا کرد و در همان دوران وضعیت بغرنج منابع ارزی، کشور درگیر کرونا بود و دولت به ناچار اقدام به واردات انواع دارو کرد که هزینه واردات را بالا برد. اما در حال حاضر قیمت نفت بیش از ۹۰ دلار است و به دنبال آن قیمت فرآورده‌های نفتی هم بالا رفته یعنی حدود ۳ برابر شده بنابراین در بُعد منابع ارزی وضعیت بهتر است.
شقاقی‌شهری افزود: امروز در بُعد منابع ارزی، نسبت به یک الی دو سال گذشته در شرایط مساعدتری قرارداریم اما در بُعد انتظارات تورمی حاصل از تحریم‌ها و شرایط پیش روی اقتصاد وضعیت نسبت به دو سال گذشته بدتر شده و نااطمینانی‌ها بیشتر افزایش یافته است. تاکنون با بود و نبود برجام، نرخ دلار در کانال ۳۲ هزارتومان حفظ شده‌بود اما در هفته گذشته با تضعیف شدن احتمال ادامه برجام و احتمال کنار گذاشته شدن آن، مساله انتظارات تورمی تشدید پیدا کرد و هر چه به انتخابات میان دورهای امریکا نزدیک‌تر می‌شویم؛ اخبار منفی بیشتر می‌شود، انتظارات تورمی هم بالا می‌رود.
تاثیر انتخابات کنگره بر بازار ارز
وی ادامه داد: تا چند روز آینده انتخابات میان دورهای امریکا برگزار می‌شود و شواهد حاکی از پیروزی جمهوری خواهان در کنگره است و اگر جمهوری‌خواهان برنده کنگره باشند، دست دولت دموکرات بیشتر از این بسته می‌شود و به این منزله خواهد بود که نا‌اطمینانی تشدید خواهد شد و در این صورت کنگره در مقابل خواسته‌های آقای بایدن مقاومت خواهد کرد.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اعلام ترامپ برای احتمال حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴، اظهار داشت: احتمال اینکه رییس جمهوری بعدی آمریکا از جمهوری‌خواهان باشد وجود دارد و تمام این اخبار در قیمت ارز در ایران اثرگذار است. در این شرایط منابع ارزی کشور وضعیت بدی ندارد و می‌توانند بخش عمده‌ای از نیازهای کالایی کشور را تامین کنند اما بحث منابع اسکناس ارز موضوع دیگری است که نمی‌توان درباره آن اظهارات دقیقی داشت.
شقاقی‌شهری با بیان اینکه در حال حاضر هم قیمت جهانی فلزات و هم قیمت نفت و تبع آن فرآورده‌های نفتی افزایش یافته بنابراین درآمد حاصل از صادرات غیرنفتی و نفتی بیشتر شده، ادامه داد: در حوزه میزان صادرات نفت هم شرایط امروز نسبت به دوران ترامپ بسیار بهتر است در دوره ریاست جمهوری ترامپ میزان صادرات نفت به کمتر از ۳۰۰ هزار بشکه هم رسید و امروز هر چند آماری دقیقی از میزان صادرات نفت نیست اما وضعیت صادرات حداقل نسبت به دوره ترامپ بهتر است.
وی گفت: افزایش نرخ دلار و افزایش تقاضا برای خرید دلار در این چند روز، از انتشار اخبار منفی نشات گرفته و اثرگذارترین خبر هم موضوعات مرتبط با برجام و مسائل مرتبط با انتخابات میان دورهای آمریکا، احتمال نامزدی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ و به سر کار آمدن دیگر تندروها در سایر نقاط دنیا بوده و پمپاژ این اخبار بازار ارز را تحت تاثیر قرار داده‌است.
مسائل داخلی تاثیری در بازار نداشت
این کارشناس اقتصادی درباره اثرپذیری نرخ دلار از مسائل داخلی کشور تاکید کرد: مسائل داخلی نمی‌تواند در بازار ارزاثرگذار باشد و فعالان اقتصادی فعلا این شرایط کشور را گذرا می‌دانند و این اتفاقات اثر خود را در دلار نشان نداده‌اند. باید توجه داشته باشیم که در عرض چهار روز نرخ ارز از کانال ۳۲ هزار تومان به ۳۶ هزار تومان رسید که دقیقا در همین بازه زمانی شاهد پمپاژ اخبار منفی بیرونی بوده‌ایم. حال اینکه از بروز مسائل داخلی حدود دو ماه می‌گذرد و در این مدت اثر معناداری در افزایش نرخ ارز نداشت و اگر مسائل داخلی بر این وضعیت بازار ارز اثر گذار بودند روند صعود قیمت‌ها از دو ماه گذشته آغاز می‌شد.
شقاقی‌شهری ادامه داد: بارها اعلام کرده بودیم که انتخابات امریکا را باید به عنوان یک تکانه در قیمت دلار در نظر بگیریم و امروز عملا هم اثر آن را در بازار ارز می‌‌بینیم و نشانه‌های بازار ارز انتظارات پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات آمریکا را پیش‌خور کرد و واکنش ارزی نشان داده که در انتخابات آمریکا جمهوری‌خواهان برنده خواهند شد.
وی درباره احتمال ادامه افزایش نرخ دلار در روزهای آینده گفت: این مساله کاملا به نحوه مدیریت دولت و تیم اقتصادی دولت بستگی دارد. باید توجه داشته باشیم که در دو سال گذشته هم کشور تجربه تنش ارزی را داشت و بانک مرکزی دو سال گذشته بدترین شرایط ارزی را تجربه کرد اما مدیریت موفقی در کنترل این شرایط داشت.
این استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی افزود: دولت سیزدهم می‌تواند از تجربه نحوه مدیریت شرایط ارزی دو سال گذشته استفاده کند تا کشور از این شرایط سخت بگذرد.
دولت از تجربه دو سال گذشته استفاده کند
شقاقی‌شهری با اشاره به نحوه مدیریتی ارزی بانک مرکزی دو سال گذشته اظهار داشت: در آن دوران بانک مرکزی چندعامل موثر در کنترل شرایط ارزی را به کار گرفت. یکی از این عوامل موثر اعمال سختگیری شدید در بحث واردات کالای غیرضرور بود و از این طریق در مدیریت منایع ارزی سختگیری‌های جدی اعمال شد.
وی ادامه داد: بحث دیگر مداخله هوشمندانه بانک مرکزی بود، به طوریکه بانک مرکزی در آن دوره برای مداخله از ذخایر ارزی استقاده نکرد بلکه محدوده‌ای بر پایه برآورد ذخایر ارزی تعریف کرد و تعریف این حدود توانست بازار ارز ثابت نگه دارد. بانک مرکزی برآوردی از وضعیت ذخایر ارزی و منابع ارزی داشت و براساس آن در محدوده‌ای کرانه بالا ارز را عرضه و در کرانه پایین ارز را خریداری می‌کرد و از این طریق توانست دلار را در نرخ بین ۲۰ تا ۲۲ هزار تومان بر پایه ذخایر ارزی ثابت نگه دارد. هر زمان که نرخ دلار به سمت بالاتر از ۲۲ هزار تومان حرکت می‌کرد بانک مرکزی نسبت به عرضه اقدام می‌کرد و هر زمان که حرکت به سمت کرانه پایین بود ارز می‌خرید.
این کارشناس اقتصادی به اشاره به سایر عوامل موثر در مدیریت ارزی در دو سال گذشته گفت: موضوع دیگر مدیریت انتظارات تورمی بود به این معنا که بانک مرکزی در آن دوره در مدیریت اخبار و پیام‌ها بسیار فعال بود و توانست از ورود اخبار پی در پی منفی و اثرگذاری آن در بازار جلوگیری کند. عامل دیگر هم سیستم مویرگی تامین اسکناس ارزی از کشورهای منطقه به ویژه عراق بود. در آن دوران بخشی از نیازهای کالایی و ارزی کشور از عراق و کشورهای منطقه تامین شد و این سیستم مویرگری بسیار موثر بود و امروز هم می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد.
شقاقی‌شهری افزود: از عوامل دیگر، توان مدیریت لحظه‌ای بانک مرکزی بود و بانک مرکزی توانست لحظه به لحظه به موضوعات مرتبط با ارز واکنش نشان دهد و در امروز هم به آقای صالح‌آبای پیشنهاد می‌شود که هم مدیریت لحظه‌ای را دردستور کار قرار دهند چراکه در این شرایط تنها اگر یک روز بازار ارز رها شود نرخ ارز به شدت افزایش پیدا می‌کند و یادمان باشد در حالی که در دوره ۱۰ ساله قیمت دلار هزار تومان افزایش پیدا کرد امروز در یک روز شاهد افزایش هزار تومانی قیمت دلار هستیم.
وی درباره اثرگذاری نرخ ارز بر افزایش نرخ تورم در ماه‌های آینده، اظهار داشت: نرخ تورم متاثر از دو موضوع رشد نقدینگی، حجم پول و پایه پولی و موضوع نرخ ارز است. در طول یک سال گذشته وضعیت کشور در بحث مدیریت رشد نفدینگی، پایه پولی بدتر نشده و اقداماتی مثبتی در این زمینه انجام شد اما نکته مهم این است که در بُعد ارزی، بخشی از تورم در ایران حاصل از تکانه‌های ارزی است و طبیعتا مساله افزایش نرخ ارز با یک فاصله زمانی یک الی دو ماهه بر قیمت دارایی‌ها و قیمت کالا و خدمات اثر می‌گذارد بنابراین افزایش نرخ دلار می‌تواند مدیریت نرخ تورم را تحت تاثیر قرار دهد.
