مصرف مازوت در نیروگاه‌ها به عنوان یکی از متهمین اصلی آلودگی هوا در حالی مطرح می‌شود که سالهاست در نیروگاههای اطراف هیچ کلانشهری مازوت مصرف نمی‌شود و باید برای سوخت پاک صنایع فکری اساسی شود.
به گزارش خبرنگار مهر چندین سال است که با فرارسیدن فصل سرما و تشدید آلودگی هوای تهران از متهمی به نام مازوت در رسانه‌ها رونمایی می‌شود. مازوت یا همان نفت کوره یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و ارزان‌ترین مادهٔ سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها و تنور نانوایی‌ها و موتورهای دیزلی و برخی نیروگاه‌ها است. اکثر پالایشگاه‌های ایران به دلیل قدیمی بودن فناوری‌هایشان تولید مازوت بالایی دارند و حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد فراورده‌های نفتی کشور اختصاص به این فراورده دارد.
لازم به ذکر است علت اصلی آلاینده بودن مازوت درصد بالای گوگرد آن است به طوری که ۲.۵ تا ۳ درصد آن را گوگرد تشکیل می‌دهد و پس از آن گازوئیل با در اختیار داشتن ۰.۵ تا ۱ درصد گوگرد در رتبه دوم قرار دارد.
با توجه به افزایش مصرف گاز در فصل زمستان و اولویت گاز خانگی برای وزارت نفت، جایگزین کردن یک سوخت دوم که کار آیی لازم را داشته باشد اهمیت می‌یابد. به همین دلیل چندین سال است که مازوت و گازوئیل متهمین آلایندگی کلانشهرها در فصول سرد سال هستند که در این گزارش به بررسی صحت این ادعا پرداخته می‌شود.
در ابتدا به منظور بدست آوردن آمار مصرف مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع با مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی نیز تماس گرفتیم اما گفته شد این آمار محرمانه است و اجازه انتشار آن را نداریم برای همین وضعیت مصرف مازوت را از بخش‌های مختلف مورد ارزیابی قراردادیم.
بیش از هفت سال است هیچ مازوتی در نیروگاههای تهران مصرف نشده است
در همین راستا علی اصغر عبدلی، مدیر کل دفتر بهسازی نیروگاههای حرارتی در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: در نیروگاههای کلانشهر تهران از سوخت مازوت استفاده نمی‌شود و نه تنها در سال جاری، بلکه بیش از ۷ سال است هیچ مازوتی در نیروگاههای تهران مصرف نشده است.
وی با اشاره به افزایش آلودگی تهران در سالهای اخیر تصریح می‌کند: این بحث نشان می‌دهد که منشأ آلودگی هوای تهران مصرف مازوت در نیروگاه‌ها نیست.
به گفته مدیرکل دفتر بهسازی نیروگاه حرارتی به طور کلی سوخت اصلی نیروگاه‌ها گاز طبیعی است که سوخت پاک بوده و آلودگی ندارد و در صورت محدودیت در تأمین گاز، نیروگاه‌ها به ناچار و به منظور تأمین برق مورد نیاز شبکه، از گازوئیل که گوگرد پایینی دارد و آلودگی چندانی ایجاد نمی‌کند در نیروگاههای نزدیک به کلانشهرها استفاده می‌شود و از مازوت تنها در نیروگاه‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که با کلانشهرها فاصله طولانی دارند.
عبدلی اضافه می‌کند: سوخت مازوتی که به نیروگاه‌ها تحویل داده می‌شود در حدود ۳ درصد گوگرد دارد که میزان نسبتاً بالایی است و این میزان در پالایشگاه‌ها با فرایندهای گوگردزدایی قابل کاهش است. مشابه آنچه برای بنزین اتفاق افتاد و بنزین با کیفیت یورو ۴ و یورو ۵ در بازار عرضه شد.
عبدلی ادامه می‌دهد: همکاری بسیار خوبی بین وزارت نفت و وزارت نیرو برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها وجود دارد و در سالهای اخیر هم رشد قابل قبولی در بحث تأمین سوخت گاز نیروگاه‌ها ایجاد شده است به طوری که در سالهای اخیر بیش از ۹۰ درصد سوخت نیروگاه‌ها با سوخت گاز تأمین شده است.
مدیر کل دفتر بهسازی نیروگاه حرارتی در پاسخ به سوالی مبنی بر راندمان نیروگاههای حرارتی گفت: در سال ۹۹ میانگین راندمان نیروگاههای حرارتی به بیش از ۳۹ درصد رسید که رقم بسیار خوبی است. البته ما نیروگاه‌هایی هم داریم که دارای راندمان بالای ۵۵ درصد هستند. علیرغم اینکه تعداد بسیار کمی نیروگاههای قدیمی با راندمان پایین در کشور وجود دارد، نیروگاههای جدید همگی از نوع کلاس F و با راندمان بالای ۵۵ درصد احداث می‌شود که همین امر میانگین راندمان نیروگاههای حرارتی را افزایش داده و باعث شده است از نظر متوسط راندمان نیروگاههای حرارتی، ایران در زمره برترین کشورهای دنیا در این زمینه قرار گیرد.
کارخانه‌های سیمان در حد ۱۵ روز از ذخیره مازوت استفاده می‌کنند
همچنین عبدالرضا شیخان در گفت و گو با خبرنگار مهر در مورد میزان مصرف مازوت در صنایع سیمانی، اظهار می‌کند: گاز بخشی از کارخانجات سیمان در فاز اول و دوم و از هفته گذشته قطع شد و گاز مابقی کارخانجات نیز در فاز سوم و از فردا قطع می‌شود؛ به صورت دقیق‌تر گاز ۶۰ کارخانه سیمان قطع می‌شود و ۱۶ کارخانه همچنان با استفاده از گاز تولید خواهند کرد.
وی ادامه داد: در زمان ساخت کارخانه‌های سیمان، مخازن نگهداشت مازوت تعبیه می‌شود از این رو وزارت نفت می‌تواند از ابتدای سال اجازه دهد که کارخانه‌ها مازوت مورد نیاز خود را ذخیره سازی کنند تا در این مقطع که گاز قطع می‌شود، از ذخایر استفاده کنند و مشکلی ایجاد نشود.
شیخان گفت: کارخانه‌ها در حد ۱۵ روز ذخیره سازی دارند؛ وزارت نفت باید بدون سخت گیری از اول سال اجازه ذخیره سازی می‌داد و مخازن پلمب می‌شد و در اختیار شرکت پخش فراورده‌های نفتی قرار می‌گرفت؛ در این صورت دیگر مشکلی به وجود نمی‌آمد.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان اظهار کرد: با فشاری که به نیروگاه‌ها و صنایع آمده، ناچارا ترابری حمل مازوت دچار مشکل خواهد شد.
مصرف مازوت ممنوع شده است؛ راه‌حل جایگزین چیست؟
با وجود آنکه دیده شده صنایع، مخصوصاً صنایع سیمانی به مصرف این سوخت در زمستان نیاز دارند، امروز خبری مبنی بر ممنوعیت مصرف سوخت مازوت در تمام صنایع و نیروگاههای کشور منتشر شد. سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست در اینباره افزود: با توجه به نزدیکی فصل سرد سال و احتمال قطع شدن گاز نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی و معدنی، برای سوخت جایگزین آنها باید فکر شود.
بنابراین اعلام هرچه سریع‌تر یک راهکار فرابخشی و پایدار به منظور تأمین سوخت جایگزین از طرف وزارت نفت، وزارت صمت و سازمان محیط زیست برای جلب اطمینان صاحبان صنایع و نیروگاه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. به نظر می‌رسد ایجاد واحدهای گوگردزدایی از نفت کوره در بلند مدت و تأمین سوخت جایگزین در کوتاه‌مدت بایستی در اولویت این دستگاه‌ها برای جلوگیری از تشدید بحران تأمین سوخت در آینده باشد.
